Wat vindt jij katten? Zijn het knuffeldieren schattig zijn in huis bij je zitten? Of zijn het woeste roofdieren? Als kattengedragstherapeut kom ik regelmatig met beide kanten in aanraking.
En zelfs in mijn huis.
Neem onze kat Eno.
Eno kwam bij ons gezin als een jongvolwassen kater. Deze kerel werd geboren in een nogal onfris huishouden. Niet bepaald een goede plek om als kat op te groeien.
Hij werd dan ook al snel op straat achtergelaten om voor zichzelf te zorgen, en kwam uiteindelijk in het asiel terecht waarvandaan wij hem hebben geadopteerd. In huis werd al snel duidelijk dat hij zonder enige vorm van training of opvoeding door het leven was gegaan.
We vragen ons af of hij op dat moment zelfs wist wat het betekende een kat te zijn. Zo speelde Eno graag en lang. Met alles dat beweegt. Tot ergernis van onze andere 3 katten – Eno had geen idee niet wanneer hij andere katten met rust moest laten!
Onze kleine jongen heeft zich heel goed aangepast. We wonen dicht bij een hoofdweg, en houden daarom onze katten in de tuin. Eno als een gespierde, levendige kat neemt daar geen genoegen mee en heeft talloze manieren gevonden om uit onze tuin te komen. Dus ik heb hem aangeleerd om dagelijks met mij te wandelen. We begonnen met een hondenriem, maar inmiddels laten we die thuis. Eno blijft nu netjes vlakbij mij lopen.
Maar als kat heeft hij ook zijn natuurlijke instinct. Katten kunnen niet zonder hun instincten om te overleven. Ze helpen een kat te bepalen wanneer hij zich moet verbergen als hij met gevaar wordt geconfronteerd. Instinctief weten katten wat ze kunnen eten en wat ze moeten ontwijken. Misschien nog belangrijker is dat instincten de ingebouwde programma's zijn waar katten duizenden jaren op hebben vertrouwd om kansen te herkennen om te jagen, vangen en eten.
Als katten opgroeien, leren ze die instincten te gebruiken. Tijdens deze zogenaamde ‘socialisatie’ leren ze hoe ze moeten omgaan met de impulsen die ze voelen. Ze leren jagen, spelen, zichzelf verzorgen. En ze leren dat ze mensen kunnen vertrouwen.
Maar hoe zit het als ze in staat worden gesteld om te leren? Wat als ze geen kans kregen om te leren hoe het is om een kat te zijn?
Dit is wat een paar maanden geleden gebeurde toen ik Eno meenam voor zijn dagelijkse wandeling door de buurt. Hij raakte helemaal opgewonden toen we het grasveld opliepen waar hij vaak speelt. Mij vielen de grote zwarte vogels, cirkelend boven ons, direct op. Eno rende naar een hoek waar 2 van die vogels en een ekster met veel belangstelling de grond bestudeerden. Ik wachtte en liet Eno zijn gang gaan.
Toen gebeurde het. Binnen een paar seconden zag ik Eno van onder de struiken vandaan komen en hij volgde iets. Het was een grote, sappige muis. Terwijl de muis het stenen pad overstak naar een veilige plek, rook Eno aan het knaagdier. Hij keek er goed naar. En hij bleef de muis volgen, allemaal van op zeer korte afstand. Zo kort dat één simpele beweging zijn klauwen genoeg is voor een felbegeerde prooi.
Dit gebeurde op klaarlichte dag. In een grote, open ruimte. De vogels wisten hadden goed door wat voor kans zich aandienden, en maakten zich al cirkelend klaar om toe te slaan en de prijs te vangen. Toch leek Eno, met al zijn instinct, niet te weten wat te doen. Bijna schaapachtig volgde hij de muis totdat deze de veiligheid bereikte.
Eno, de gespierde, speelse, energieke kat in de bloei van zijn leven? Ja, die Eno. Het gebrek aan socialisatie tijdens zijn vroege opvoeding heeft hem de gelegenheid ontnomen om te leren hoe hij zijn instincten kon inzetten om op jacht te gaan. Hij wist niet wat hij moest doen toen hij een kans had. Hij raakte de muis zelfs niet aan om ermee te spelen zoals hij doet met zijn bewegende speelgoed.
Wat kunnen we hieruit leren?
Katten verliezen snel het vermogen om te handelen op enkele van hun meest primaire instincten. Kattengeneraties zijn kort. Weet je nog dat het normaal was dat een kat een paar generaties geleden een prooi naar huis wilde brengen? Nu, door de in rap tempo verlopende verstedelijking, katten die hun hele leven binnenshuis blijven en effectieve ongediertebestrijding in onze steden, worden de roofdierinstincten vrijwel niet meer in stelling gebracht.
Vaak wordt instinctief gedrag zelfs als hinderlijk ervaren. Ik denk dat de vraag niet wat we nu van onze katten vinden, maar wat willen we van hen? Willen we dat ze schattig zijn en zo verder ontwikkelen, of de felle roofdieren waar we mee opgegroeid zijn?
En hoe moeten we onze katten ondersteunen? We hebben allemaal zachte, warme, kattenbedjes in huis, een mooie voerbak en genoeg speeltjes. Maar wie gaat er naar de dierenwinkel gaan om een levende muis te kopen, en dan in huis los te laten loslaten zodat kittens kunnen leren doden? Wie zou dat praktisch of ethisch vinden? Ik zou het zelf niet doen.
Ik geloof dat we de instincten van onze katten zoveel mogelijk moeten behouden. Wat we wel kunnen doen is onze katten goed begrijpen. Begrijpen wat een kat nodig heeft, wat een kat ervaart, wat een kat voelt. In gezondheid, gedrag en voeding. We moeten speelgoed kopen dat de zintuigen van onze katten actief houdt. Manieren om ze enigszins van de buitenkant te laten genieten – sommige eigenaars kopen grote stukken gras voor hun katten voor een ‘buitenervaring’, en ik vind dat geweldig. En we moeten ernaar streven om het beste voedsel te geven dat we kunnen veroorloven.
En dat is precies wat ik deed met Eno.
Een paar dagen geleden bracht hij een vogel naar huis. De vogel was overleden, maar Eno liet zien dat hij wist dat het ZIJN prooi was. Hij speelde ermee zoals het hoort bij katten.
Ik ben blij dat ik hem heb geholpen om de manieren te vinden om zijn 'innerlijke kat' naar buiten te laten komen.
Wat is jouw mening? Deel met mij via:
Twitter: https://twitter.com/JonneTCE/status/1007614310150008832
Facebook: https://www.facebook.com/JonneTCE/
